Dla rodzica

Diagnoza to konkretna wiedza o tym, jak działa mózg Waszego dziecka. Pomaga zrozumieć jego zachowania, wykluczyć inne przyczyny trudności i znaleźć skuteczne sposoby radzenia sobie.

‍

Ta świadomość przynosi ulgę, pozwala odrzucić poczucie winy i bezradność, a także ułatwia podjęcie działań poprawiających codzienne funkcjonowanie dziecka. Diagnoza otwiera dostęp do odpowiedniego wsparcia u specjalistów i w szkole, np. dodatkowy czas na sprawdzianach. To jak z chorobami somatycznymi – ciężko odpowiednio leczyć pacjenta, nie wiedząc, co wywołuje objawy.

ADHD to nie tylko „bycie rozgadanym", czy „nieogarniętym". To złożone zaburzenie, które może wpływać na różne obszary życia Waszego dziecka. Warto zwrócić uwagę, czy występują u niego niektóre z tych objawów:

• trudności ze skupieniem się
• łatwe rozpraszanie się
• problemy z organizacją czasu i obowiązków
• gubienie rzeczy i zapominanie o ważnych sprawach
• trudności z dokończeniem zadań
• częste przerywanie innym i działanie pod wpływem impulsu
• ciągła potrzeba ruchu lub uczucie niepokoju
• intensywne emocje, które trudno kontrolować

Istnieją trzy typy ADHD i każdy z nich charakteryzuje się innymi objawami. Dziecko nie musi więc odczuwać ich wszystkich. Pamiętajmy, że powyższe objawy mogą wynikać również z innych przyczyn, a ostateczną diagnozę może postawić tylko specjalista.

‍

ADHD to nie wymysł ani efekt złego wychowania – to różnica w działaniu mózgu dziecka. Jest ona silnie związana z genami, więc mogło ją odziedziczyć po rodzicach. Osoby z ADHD mają inaczej funkcjonujące neuroprzekaźniki, czyli chemiczne komunikatory w mózgu. To jak procesor działający na innych ustawieniach – nie lepszych ani gorszych, po prostu innych.

To mit. Znacząca część osób ma objawy także w dorosłości, ale część z nich uczy się z nimi żyć. To jak współdziałanie z systemem operacyjnym komputera – można go na początku nie rozumieć, ale z czasem można stać się ekspertem w jego obsłudze.

Objawy mogą zmieniać się z wiekiem – na przykład nadmierna ruchliwość może przekształcić się w wewnętrzny niepokój. Jeśli nie zostaną odpowiednio zaopiekowane, mogą się pogłębiać i prowadzić do kolejnych trudności.

Jeśli zauważycie u swojego dziecka objawy ADHD, warto poszukać miejsca, które przeprowadzi proces diagnostyczny w sposób profesjonalny. Możecie skorzystać ze wsparcia specjalistów z Centrum CBT, którzy przygotowali Konkretnik, lub poszukać innej, dostępnej w regionie placówki.

‍

Warto wiedzieć, że pełnowymiarowa diagnoza to nie jeden test – to proces, który może trwać kilka spotkań. Specjalista przeprowadzi wywiad z dzieckiem, poprosi o wypełnienie kwestionariuszy diagnostycznych, może potrzebować także opinii ze szkoły. Przeprowadzi również rozmowę z Wami, by dowiedzieć się jak dziecko funkcjonowało we wcześniejszych etapach rozwoju. Specjaliści przeprowadzą Was przez ten proces krok po kroku. Przed rozpoczęciem procesu diagnostycznego warto też udać się na badania przesiewowe do lekarza rodzinnego, by wykluczyć choroby somatyczne, które mogą być źródłem objawów.

ADHD to nie choroba – nie da się go wyleczyć jak przeziębienia. To sposób, w jaki działa mózg dziecka. Diagnoza pomaga lepiej je zrozumieć i świadomie wykorzystywać jego mocne strony, takie jak kreatywność czy szybkość w działaniu. Z odpowiednim wsparciem i strategiami można skutecznie zmniejszyć uciążliwość objawów i poprawić codzienne funkcjonowanie.

W licznych badaniach stwierdzono, że skuteczne leczenie może zmniejszyć nasilenie objawów nawet o 30–50% Aby osiągnąć takie wyniki kluczowe jest, aby leczenie było dostosowane do potrzeb pacjenta i prowadzone pod ścisłą kontrolą specjalistów.

Co ciekawe, badanie przeprowadzone w Szwecji wśród 657 720 uczniów kończących dziewiątą klasę szkoły podstawowej wykazało, że leczenie farmakologiczne ADHD przez trzy miesiące spowodowało poprawę wyników w nauce, a tym samym wzrost sumy punktów ocen oraz zmniejszenie ryzyka braku kwalifikacji do szkoły średniej o 20%

‍

Jest sporo sprawdzonych metod radzenia sobie z ADHD – część z nich Wasze dziecko może znaleźć w Konkretniku. To narzędzie przygotowane przez specjalistów, które pomoże postawić pierwsze kroki ku lepszemu funkcjonowaniu dziecka. Po przejściu anonimowego testu otrzymuje ono spersonalizowane wskazówki, oparte na terapii poznawczo-behawioralnej, które może wypróbować od razu.
‍

Pamiętajmy jednak, że podobne objawy mogą mieć różne przyczyny – to, co działa przy ADHD, może nie być skuteczne, jeśli trudności dziecka wynikają z innych problemów, jak brak snu, depresja czy choroby fizyczne. Jeśli objawy wpływają na jego codzienne życie, a metody z Konkretnika nie pomagają, mimo systematycznego wdrażania, warto skonsultować się ze specjalistą. Tylko on może skutecznie określić, jakiego wsparcia potrzebuje Wasze dziecko.

Pytania w Konkretniku zostały opracowane w oparciu o uznane kryteria diagnostyczne ADHD oraz skonsultowane z ekspertami w dziedzinie psychologii z Centrum CBT. Należy jednak pamiętać, że mimo to Konkretnik nie stawia diagnozy. To narzędzie, które pomaga w identyfikowaniu obszarów wymagających wsparcia i proponuje strategie radzenia sobie z trudnościami. Wskazówki te zostały przygotowane na bazie sprawdzonych technik terapii poznawczo-behawioralnej.

Leki na ADHD działają jak „regulatory" neuroprzekaźników. Usprawniają przekazywanie sygnałów w obszarach mózgu odpowiedzialnych za uwagę, koncentrację i kontrolę impulsów. Nie modyfikują osobowości dziecka. Skupiają się wyłącznie na redukcji objawów ADHD.
‍

Co ważne, leki muszą być dobrane indywidualnie przez psychiatrę, który weźmie pod uwagę wiek dziecka, nasilenie objawów i inne czynniki zdrowotne. Leki nie muszą być jedyną formą leczenia, najlepiej gdy stanowią element szerszego planu terapeutycznego.

‍

Objawy mogą mieć minimalny lub zerowy wpływ na życie dziecka z ADHD, jeśli otrzyma ono specjalistyczne wsparcie. Nieodpowiednie zaopiekowanie lub brak reakcji na trudności może nieść poważne konsekwencje:

• Trudności w szkole: uczniowie z nieleczonym ADHD mogą mieć poważne problemy z nauką, bo walcząc z objawami trudniej im wykorzystać swój potencjał.
• Problemy emocjonalne: nieleczone ADHD często prowadzi do trudności z regulacją emocji, co może skutkować rozwojem depresji czy zaburzeń lękowych.
• Ryzyko uzależnień: osoby z nieleczonym ADHD są bardziej narażone na rozwój różnych uzależnień.
• Wyzwania w dorosłym życiu: mogą pojawić się trudności w pracy zawodowej czy w relacjach z innymi.

Tak! Wasze dziecko ma do tego pełne prawo. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z diagnozą ADHD może otrzymać:

• więcej czasu na sprawdzianach i na egzaminie maturalnym,
• możliwość pisania testów w osobnej sali,
• dostosowanie sposobu sprawdzania wiedzy,
• więcej przerw, jeśli ich potrzebuje,
• specjalne dostosowania podczas matury (np. wydłużony czas, dostosowane arkusze).

Warto porozmawiać ze szkolnym pedagogiem, psychologiem lub wychowawcą – pomogą załatwić odpowiednie dokumenty i wsparcie. Żeby dziecko otrzymało te udogodnienia, potrzebna jest opinia z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Nawet jeśli macie już postawioną diagnozę ADHD u swojego dziecka, wydaną przez specjalistę, to do uzyskania formalnego wsparcia w szkole potrzebna jest dodatkowo opinia z takiej poradni.